چاپ شده در: مجله علمی - تخصصی پژوهش ملل، سال دوم، شماره پیاپی 15، اسفندماه 1395

مشاهده چکیده

دریافت متن کامل مقاله

کنفرانس امنیتی مونیخ

🔺هفته‌نامه خبری تحلیلی مثلث، سال 6، شماره 348، 3 اسفند 1395

همایش امنیتی مونیخ (Munich Security Conference (MSC)‎) کنفرانسی است در دست بخش خصوصی که در زمینه سیاست‌های امنیت جهانی فعالیت میکند. این همایش هرساله در ماه فوریه در هتل بایریشر هوف در مونیخ آلمان برگزار می‌شود. در کنفرانس مونیخ تصمیمی گرفته نمی‌شود و صرفاً ویژه اظهار نظر، رایزنی و دیدارهای سیاسی است. در این کنفرانس هر سال به‌طور ویژه به یک موضوع مهم امنیت بین‌المللی پرداخته می‌شود. کنفرانس مونیخ به یکی از مجامع بین‌المللی مهم در عرصه امنیت جهانی تبدیل شده‌است و به دلیل تشابه کمی و کیفی و بازتاب‌های آن با مجمع جهانی اقتصاد، به داوس امنیتی نیز شهرت دارد.

جایگاه عربستان در سیاست خارجی ترامپ

منتشر شده در: 🔺هفته‌نامه مثلث، سال 6، شماره 346، 23 بهمن 1395

عربستان سعودی طی نیم قرن اخیر همواره جایگاهی برجسته در سیاست خارجی خاورمیانه‌ای ایالات متحده آمریکا داشته است. جایگاهی که به‌واسطه موقعیت ژئوپولیتیکی، ذخایر نفت، موقعیت مذهبی در بین کشورهای اسلامی و شماری موارد دیگر، برای این کشور به دست آمده است. اگرچه در طول تاریخ این روابط با فراز و نشیب‌هایی همراه بوده است و گاهی فاصله گرفتن دو کشور از یک‌دیگر را شاهد هستیم اما بر اساس واقعیت‌های تاریخی، حمایت‌های آمریکا و نادیده گرفتن شعار ارزش‌های آمریکایی در مورد عربستان به اثبات رسیده است و در عوض، عربستان نیز به‌عنوان تضمین کننده منافع و تسهیل کننده بازیگری آمریکا در منطقه نقش خود را به خوبی ایفا کرده است. اگرچه در دوره باراک اوباما شکاف میان این کشور زیاد شد اما روند همکاری قطع نشد و اکنون با روی کارآمدن دونالد ترامپ، این روابط ادامه‌دار خواهد بود اما با مختصاتی جدید.

سیاست خارجی، سه سال بعد!

(نگاهی به سیاست خارجی دولت یازدهم و جایگاه آمریکا در آن)

🔺هفته‌نامه خبری تحلیلی مثلث، سال 6، شماره 345، 16 بهمن 1395

🔹دریافت فایل (PDF)

شعار «نه شرقی نه غربی» به‌عنوان دکترین اصلی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران به‌شمار می‌آید. این مفهوم به‌معنای نفی رابطه و گسترش همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی بر اساس اصل احترام متقابل و برابری حاکمیت دولت‌ها نیست؛ بلکه صرفاً نفی کننده سلطه‌پذیری و بی‌ارادگی در برابر قدرت‌های امپریالستی شرقی و غربی است. بر همین اساس ایجاد روابط سازنده سیاسی بین جمهوری اسلامی ایران و سایر کشورهای دنیا امری مسبوق به سابقه و همواره در جریان به‌شمار می‌آید که در طول تاریخ پس از پیروزی انقلاب اسلامی، با فراز و نشیب‌ها و تغییراتی تاکتیکی و تکنیکی همراه بوده است. اما در این بین آمریکا جایگاهی خاص را به خود تخصیص داده است. خاص بودن این جایگاه الزاماً به معنای سودمند بودن یا سهل بودن برقراری ارتباط نیست؛ بلکه دقیقاً برعکس آن منظور است. روابط جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا در بستر تاریخ سی و نه ساله گذشته همواره بر پایه تنش و دشمنی استوار بوده است که موجب گردیده علاوه بر ایجاد حساسیت در برقراری رابطه، نوعی نگاهی سلبی پذیرفته شده به آن نیز مورد قبول عام قرار گیرد. رهبر معظم انقلاب، اگرچه اولاً نسبت به برقراری روابط عادلانه و دوستانه و ثانیاً گسترش روابط مبتنی بر احترام متقابل و عزت ملّی با کشورهای دنیا رویکردی مثبت داشته‌اند و آن‌را نفی ننموده‌اند اما در مورد آمریکا استثناء قائل می‌شوند و آن‌را ناشدنی و مضر می‌دانند. این رویکرد نه حاصل سلیقه شخصی و نوعی نگاه خاص باشد بلکه برآمده از عینتی تاریخی است. طی دوران گذشته، برقراری روابط دیپلماتیک با آمریکا محتاطانه بررسی و گاهی هم عملیاتی شده است. شاهد مثال‌هایی که گاهاً تکذیب شده یا به واسطه محرمانه بودن فرای زمان انجام، آشکار شده‌اند. به هر تقدیر این روابط پرتنش و ادبیات غیردوستانه به دولت یازدهم رسیده است. در این جستار به بررسی سیاست خارجی دولت یازدهم و دستاورد آن در قبال آمریکا می‌پردازم تا با نگاهی عین رُسته به مفاهیم ذهن رُسته حاکم بر ادبیات میان ایران و آمریکا بپردازم.

دیدن جهان از نگاه دونالد ترامپ

(بررسی سیاست خارجی آینده آمریکا در دوره ترامپ)

🔺هفته‌نامه خبری تحلیلی مثلث، سال 6، شماره 343، 2 بهمن 1395

🔹دریافت فایل (PDF)

بیستم ژانویه (1 بهمن) ترامپ در حالی وارد کارخ ریاست جمهوری آمریکا می‌شود و بر مسند قدرت تکیه می‌زند که علاوه بر مخالف‌های درونی در ایالات متحده، صحنه بین‌الملل نیز روی آرام و خوشی به ترامپ نشان نداده است. چالش‌های پیشِ روی رئیس‌جمهور تازه آمریکا، حکایت از روزهای پر فراز و نشیب آینده دارد. «آمریکا در درجه اول» شعاری است که در ماه‌های اخیر ورد زبان چهل و پنجمین رئیس جمهوری  این کشور بوده است. این شعار بیان‌گر این است که سیاست خارجی رئیس‌جمهوری جدید چگونه خواهد بود و دیدگاه‌های سیاست خارجی ترامپ به چه سمت و سویی سوق پیدا می‌کند. اما این نکته را نبایستی از خاطر برد که دانستن این‌که سیاست خارجی دونالد ترامپ به چه چیز شباهت خواهد داشت دشوار است. رئیس‌جمهوری جدید جزییات نیات خود را نه در اسناد مکتوب و نه در سخنرانی‌هایش بیان نکرده است. چند مصاحبه یا اظهاراتی در طول کارزار انتخاباتی و اخیراً، گزینش اعضای دستگاه مدیریتی او امکان می‌دهد که بتوان موضوع را کمی روشن‌تر دید. در این جستار طی دو محور به بررسی سیاست خارجی احتمالی آمریکا در دوره ترامپ می‌پردازم:

دلایل حضور پررنگ فرانسوی‌ها در سوریه

منتشر شده درهفته نامه خبری، تحلیلی مثلث، شماره سیصد و چهل و دو، 25 دی 1395

بازنشر: ایرنا مقاله

----------------------------

هفته‌ای که گذشت خاورمیانه میزبان سیاست‌مداران فرانسوی بود. فرانسوا اولاند و هیأت پارلمانی فرانسه، به این منطقه سفرهای جداگانه‌ای داشتند. کنکاش در خصوص انگیزه‌های حضور پررنگ فرانسه در پی رخ‌دادهای اخیر این منطقه و روند سیاست بین‌الملل موضوع قابل تأملی است که می‌تواند در پرتو نظم درحال شکل گیری خاورمیانه به آن پرداخته شود. در این جستار به انگیزه‌های کوتاه مدت و بلند مدت بازگشت فرانسه به خاورمیانه می‌پردازم.

با نگاهی به گذشته سیاست خارجی فرانسه در خاور میانه در می‌یابیم پاریس همواره کوشیده است در این منطقه نفوذ خود را حفظ کند. پیشینه تعامل فرانسه با دنیاى عرب به یک دوره هزار ساله باز می‌گردد که در اینجا نگاهی تاریخی مطرح نیست و صرفاً با اشاره به این نکته تاریخی برای توجیه فرضیه خود، یعنی سابقه تاریخی حضور در خاورمیانه، می‌پردازم.

بررسی سیاست خارجی بریتانیا پس از برگزیت و کوچ امنیتی آمریکا در قبال خاورمیانه

منتشر شده در: هفته‌نامه مثلث، سال ششم، شماره سیصد و چهل، 11 دی 1395

بازنشر: ایرنا مقاله

--------------------------------

مقدمه

بریتانیا، طی دوران گذشته یکی از مؤثرترین و کلیدی‌ترین بازیگران در منطقه خاورمیانه بوده است. سیاست‌هایی که کنش میان بازیگران منطقه را نیز دست خوش خود قرار داده است. اکنون با توجه به تغییر در شرایط خاورمیانه و تغییر بازیگران منطقه، بریتانیا در پی حضور پررنگ‌تر از گذشته است. یکی از دشواری‌های شناخت سیاست خارجی بریتانیا، کمبود ادبیات آکادمیک در این حوزه به زبان فارسی است و فقر منابع در این زمینه به وضوح مشخص است. اما در این جستار سعی بر آن شده تا با تکیه بر واقعیت (Fact) به جذابیت‌ها و انگیزه‌های خاورمیانه برای بریتانیا و همچنین کشف روند آینده سیاست خارجی این کشور، پرداخته شود.

گزارش رسمی مجلس عوام انگلیس و برخی ارزیابی‌های اتاق‌های فکر بریتانیایی بیان‌گر آن است که سیاست خاورمیانه‌ای بریتانیا به‌صورت قابلِ ‌توجهی مستقل از اتحادیه اروپا بوده و درعین‌حال وابسته به سیاست‌های ایالات‌متحده آمریکا تعریف می‌شود. لذا، این‌گونه بیان می‌شود که خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا تأثیر حداقلی بر ماهیت سیاست خاورمیانه‌ای این کشور خواهد گذاشت، اگرچه تغییر اولویت‌های منطقه‌ای این کشور در خاورمیانه دور از ذهن تصور نشده است؛ بااین‌حال، نگاه کارکردی بریتانیا به اتحادیه اروپا و سازوکارهای آن به‌عنوان ابزاری برای «اعمال قدرت کم هزینه‌تر» باعث خواهد شد تا خروج از این اتحادیه، ظرفیت‌های اجرایی و اعمال نفوذ انگلیس در خاورمیانه و شمال آفریقا را (بسیار) محدود سازد.

اروپا و از جمله انگلیس به‌خاطر همسایگی مجبور است به خاورمیانه توجه داشته باشد. نفت مسئله اصلی نیست. تمام کشورهای نفت‌خیز خاورمیانه خواهان فروش نفت و تأمین امنیت نفت هستند. مهم این است که منطقه‌ای که در همسایگی اروپا قرار دارد، از نظر دمکراسی از مناطق دیگری که طی بیست سال گذشته رشد دمکراسی داشته‌اند عقب است. طی دو دهه، آمریکای لاتین و جنوب شرقی آسیا، تحولات دمکراتیکی داشته‌اند و خاورمیانه نداشته است.

فرانسوا فیون و اتحاد راست میانه در فرانسه

آینده سیاسی فرانسه در دستان فرانسوا فیون

 منتشر شده در: هفته‌‌نامه مثلث، سال 6، شماره 336، 13 آذر 1395

بازنشر در اندیشکده روابط بین‌الملل، روزنامه شرق (1395/09/25)، مگ ایران

-------------------------------

مقدمه

«فرانسوا فیون»[1] نخست‌وزیر پیشین فرانسه[2] که در دور نخست انتخابات مقدماتی بیش از ۴۴ درصد آراء را به خود اختصاص داده بود توانست در 20 نوامبر با شکست آلن ژوپه و کسب اکثریت آراء و رسیدن به پیروزی قاطع برابر رقیب خود، آلن ژوپه، به‌عنوان نامزد نهایی حزب جمهوری‌خواه فرانسه یعنی حزب اصلی جناح راست میانه، انتخاب شود. اکنون فرانسوا فیون باید در انتخابات ریاست‌جمهوری سال آینده، با نامزد جناح چپ و نامزد جبهه ملّی، روبرو شود. چندی پیش روزنامه فیگارو نوشت: «رئیس جمهوری فرانسه [فرانسوا اولاند] نه تنها در میان مردم، بلکه در میان اعضای حزب سوسیالیست فرانسه نیز محبوبیتی ندارد» این انگاره در حالی مطرح می‌شود که اولاند به‌عنوان جدی‌ترین نامزد از سوی جناح چپ برای انتخابات ریاست جمهوری 2017 فرانسه مطرح است. از آن‌جایی‌که حزب سوسیالیست حاکم به رهبری اولاند، از محبوبیت کمی برخوردار است، شانس پیروزی نامزد جمهوری‌خواهان در انتخابات آتی بالاست بر همین اساس شناخت برنامه‌های فیون، حائز اهمیت است. در این جستار به بررسی سیاست‌های فیون در صورت پیروزی نهایی در انتخابات ریاست جمهوری فرانسه، می‌پردازیم.

جلسه دفاع پایان‌نامه کارشناسی ارشد

موضوع: جایگاه ایران در آینده نظام جهانی از منظر آمریکا و اروپا (1415-1394)

استاد راهنما: دکتر محمدعلی شیرخانی

استاد | دکتری اقتصاد سیاسی بین‌الملل | عضو هیأت علمی دانشگاه تهران

استاد مشاور: دکتر پریچهره شاهسوند بغدادی

استادیار | دکتری علوم سیاسی و دکتری جامعه شناسی سیاسی | عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی

استاد داور: دکتر پرویز امام‌زاده‌فرد

دانشیار | دکتری روابط بین‌الملل | عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی

دانشجو: سیّدمجتبی جلال‌زاده

چکیده و تصاویر را در ادامه مطلب می توانید، مشاهده فرمایید.

منتشر شده در: ماهنامه سیمرغ، شماره 5 و 6، اردیبهشت و خرداد 1395

-----------------------------------------------------

1. مقدمه

رفتار و عمل پیامبر اعظم(ص) که از آن به سیره نبوی یاد می شود در هر بعدی از ابعاد زندگی بشر (چه در سطح فردی و چه در سطح اجتماعی) برای مسلمانان و حتی تمامی ابنای بشر می تواند الگویی باشد که قید زمان و مکان خاص به خود نمی گیرد؛ به ویژه آنکه با وجود محدودیت ها و تحریم های تحمیل شده بر پیامبر(ص) که مشکلات و فشارهای طاقت فرسایی را از همان ابتدا بر ایشان و جامعه مسلمان، روا ساخت، آن حضرت موفق گردید در مدت کوتاهی اسلام را به بیرون از جغرافیای جزیره العرب، بگستراند و پایه ریزی تمدنی جدید و مانا که تأکید آن بر انسان آزاد و سعادت بشری بود و نه بر قوم و نژاد را نماید و تمدن های بزرگِ هم عصر خویش را بلرزاند و به چالش کشاند.

از دیگر سو دیپلماسی از روش های قدیمی حل و فصل اختلافات بین انسان ها به شمار آمده و پدیده نوپایی نیست. اما آنچه امروز به عنوان دیپلماسی، شاهد آن هستیم با گذشته بسیار تفاوت دارد و فضای مدرنِ حاکم بر آن، دیر زمانی نیست که پدیدار گشته است؛ اما شروع دیپلماسی یا بهتر است بگویم شروع روابط میان حکومت ها و بعدتر دولت ها، قدمتی بسی طولانی دارد که این سنت توانسته امروزه و با گذر از هزار توی تاریخ، رنگِ نوین و خوانشِ قرن بیست و یکمی به خود بگیرد و همواره در طول تاریخ جامعه بشری، دست خوش تغییرات مداوم بوده است.

برای فهم دیپلماسی و روابط خارجی هر کشور، بایستی به ریشه ها و یا به زبان بهتر باید به اصول و بنیان های طرح ریزی سیاست خارجی آن شناخت پیدا کرده و اصولی که ریشه در منابعی نظیر ارزش ها، هنجارها، حافظه تاریخی و تاریخ، فرهنگ و البته در شماری از موارد ریشه در دین و مذهب رسمی کشور دارد، نشأت می گیرد را مورد شناسایی و فهم قرار داد. جمهوری اسلامی ایران نیز از این قاعده مستشنا نمی باشد. یکی از منابع سیاست خارجی ایران، آموزه های دین مبین اسلام است؛ چنانکه در اصل سوم قانون اساسی بند شانزدهم، به صراحت به آن اشاره شده و معیار تنظیم سیاست خارجی را اسلام معرفی می نماید.

حال با توجه به آنچه بیان شد که از یک سو هر کشور نیاز به ساخت سیاست خارجی خود بر اساس منابعی دارد که در ایران، اسلام یکی از منابع اصلی به شمار می رود و از دیگر سو، سیره نبوی به عنوان سنت، یکی از منابع دریافت و کشف معیار و قوانین اسلامی است؛ شناخت رفتار سیاسی پیامبر در خارج از مرزهای اسلام و راهبردهای سیاست خارجی ایشان قطعاً یکی از منابع فهم و پی ریزی صحیح اصول و یا تحلیل سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران خواهد بود. حال آنکه نبایستی از یاد بریم که گذشته، چراغ راه آینده است.

منتشر شده در: پایگاه خبری تحلیلی خبرآنلاین، 1394/11/14

بازنشر در: پایگاه همکاری های بین المللی خبری شیعه (شفقنا)، 1394/11/15 و پایگاه خبری تحلیلی مثلث آنلاین، 1394/11/18

-----------------------------------------------------

1. مقدمه

تنش و چالش به وجود آمده در روابط دیپلماتیک دو کشور جمهوری اسلامی ایران و پادشاهی عربستان سعودی طی هفته گذشته، به عنوان دو کشور قدرتمند و صاحب نفوذ اسلامی در منطقه خاورمیانه، تیتر و جریان اصلی اخبار و تحلیل­های سیاسی قرار گرفت و نه تنها در منطقه، بلکه در سایر نقاط دنیا نیز شاهد واکنش­های رسانه­ای و دیپلماتیک به این قطع روابط و حواشی آن بودیم. اعدام روحانی شیعه در عربستان اعتراض مجامع شیعی و بین­المللی را برانگیخت که در ایران با هیجان توأم گشته و به یک واکنش احساسی انجامید که ماحصل آن حمله به اماکن دیپلماتیک عربستان در ایران بود؛ اماکنی که در عرف بین­الملل و براساس کنوانسیون وین به عنوان خاک عربستان، به حساب می­آید. در این جستار، به روابط متشنج بین ایران و عربستان در چارچوب سیاست بین­الملل و با تأکید بر امنیت و نقش بازیگران پرداخته شود. و در پی پاسخ به چرایی تمایل عربستان به تشدید بحران در منطقه هستیم.

پذیرفته شده در: هفتمین همایش مجازی بین المللی تحولات ایران و جهان - ایران، مهر 1393

دریافت چکیده: PDF-75KB