سیّدمجتبی جلال‌زاده

جلسه دفاع پایان‌نامه کارشناسی ارشد

موضوع: جایگاه ایران در آینده نظام جهانی از منظر آمریکا و اروپا (1415-1394)

استاد راهنما: دکتر محمدعلی شیرخانی

استاد | دکتری اقتصاد سیاسی بین‌الملل | عضو هیأت علمی دانشگاه تهران

استاد مشاور: دکتر پریچهره شاهسوند بغدادی

استادیار | دکتری علوم سیاسی و دکتری جامعه شناسی سیاسی | عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی

استاد داور: دکتر پرویز امام‌زاده‌فرد

دانشیار | دکتری روابط بین‌الملل | عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی

دانشجو: سیّدمجتبی جلال‌زاده

چکیده و تصاویر را در ادامه مطلب می توانید، مشاهده فرمایید.

چکیده:

با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در واپسین سال‌های دهه 90 میلادی، روابط بین‌الملل از سیطره دو ابرقدرت خارج شده و نظمی که بر پایه جهانِ دو قطبی ایجاد گشته بود، از بین رفت. این‌بار ایالات متحده آمریکا قصد داشت تا ابتکار عمل را به دست گرفته و جهان را به سمت تک‌قطبی و نظم نوین جهانی مد نظر خویش رهنمون سازد اما با کاسته شدن از هژمونی آمریکا و دگرگونی شرایط نسبت به آنچه که در گذشته پدید آمده بود، موجب ناکامی این کشور برای ایجاد نظم جدید شد. در نهایت با رخ‌داد 11 سپتامبر، عرصه بین‌الملل شکلی جدید به خود گرفت و مناسبات بین‌المللی و بین قدرت‌های بزرگ را دست خوش تغییراتی قرار داد. در این بین اروپای بازسازی شده پس از جنگ دوم جهانی به شکلی قدرت‌مند ظاهر شد، قدرتی که در قالب ائتلاف و همگرایی به‌نام اتحادیه اروپا، ظهور پیدا کرده بود و خواستار نقشی مستقل برای بازیگری در عرصه بین‌الملل بود و حاضر به پذیرفتن نقشی تبعی نبود. چین نیز به آرامی زمینه‌های ظهور خود را به‌عنوان قدرتی جهانی در پرتو ظهور صلح آمیز و تعیق بخشیدن به قدرت اقتصادی خود دنبال می‌کرد. بر این اساس سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا در پی تغییرات جهانی و تحول بازیگران و قدرت‌های جهانی به دنبال تغییر و شیفت پارادایمی برآمد به این معنا که تن به کوچ امنیتی داد. با خروج آمریکا از منطقه خاورمیانه و رفتن (کوچ امنیتی) به سمت جنوب شرق آسیا برای مهار چین، عرصه برای حضور و گسترش نفوذ سایر قدرت‌های بزرگ نظیر: روسیه، بریتانیا، فرانسه و آلمان مهیا شد. از طرف دیگر، وضعیت خاورمیانه، یک وضعیت آشوب‌ناک است. ناامنی و گسترش تروریسم دو مفهومی است که طی سال‌های گذشته در صدر اخباری بوده که از خاورمیانه مخابره شده است. در این بین با توجه به: 1.ترک خاورمیانه توسط آمریکا، 2.حضور قدرت‌های اروپایی در این منطقه، 3.ناامنی و بی‌ثباتی در منطقه و 4.امنیت انرژی؛ ایران به‌عنوان یکی از بازیگران مهم و کلیدی در خاورمیانه در کانون توجه بازیگران بین‌المللی قرار دارد. ایران دارای پتانسیلی است که می‌تواند به‌عنوان شریکی مطمئن در درازمدت برای بازیگران جدید خاورمیانه، نقش ایفا کند. در این پژوهش، کوشیده شده است با توجه به تحولات و روندهای سیاست بین‌الملل، سناریوهایی برای آینده (ممکن، محتمل و مطلوب) جایگاه ایران در آینده نظام جهانی نگاشته شود. هم‌چنین سناریویی هم در باب شکل‌گیری نظم آینده جهانی در نظر گرفته شده است.

کلید واژه: نظام جهانی، سیاست خارجی، آینده پژوهی، ایران، آمریکا، اروپا