منتشر شده در: پایگاه خبری تحلیلی الف، 11/06/1395، کدمطلب:  387326

بازنشر در: وب‌سایت خبری تحلیلی دیده‌بان روسیه

در همکاری با: آقای مصطفی آذریان، کارشناس مسائل سیاسی؛ تحلیل‌گر استراتژیک روسیه

-----------------------------------------------

مقدمه

«استفاده روسیه از پایگاه نوژه پایان یافت.» این همه آن چیزی بود که از صحبت‌های بهرام قاسمی (سخنگوی وزارت امور خارجه) در روز گذشته می‌توان برداشت کرد. خبر توقف موقتی همکاری نظامی روسیه و ایران بر علیه داعش، به همان اندازه کوتاه بود که خبر شروع همکاری، مختصر و مفید منتشر شد. اما فارغ از اصل این دو رویداد، یعنی شروع استفاده نظامی روسیه و حضور جت‌های جنگنده و بمب افکن روس در پادگان نوژه همدان و زمانی که استفاده از این پایگاه متوقف شد، بایستی به پیامدهای این حضور نظامی و فراتر از آن به روابط راهبردی روسیه و ایران نگریست. چرایی این همکاری و کنکاش حقوقی آن که باید بر اساس اصول 146 و 176 قانون اساسی مورد بحث قرار گیرد، موضوع این یادداشت نمی‌باشد. بلکه کوشیده شده است تا فراتر رفته و با تکیه بر واقع‌بینی در سطح تحلیل میانی، به واکاوی منافع دوسویه این همکاری راهبردی در جنبه تحولات منطقه‌ای و جهانی بپردازیم. بر همین اساس با نگاهی تحلیلی در پی چرایی این همکاری و جذابیت‌های آن برای ایران و روسیه هستیم.

منتشر شده در: پایگاه خبری تحلیلی الف، 27 تیرماه 1395، کد مطلب:373148

مقدمه

دو شب گذشته زمانی که گروهی از نظامیان ترکیه تلاش کردند تا قدرت را در این کشور در دست بگیرند، شاید در همان ساعت اول با توجه به سابقه کودتای نظامیان در بستر تاریخ سیاسی ترکیه، کمتر کسی فکرش را می‌کرد که آن‌را تا ساعاتی دیگر، کودتای نافرجام بخوانند. عمر کم کودتا سبب شد تا شبه بسیاری پیرامون آن شکل گیرد و انگشت اتهام نه به سوی اُمرای ارتش، بلکه به سوی حزب حاکم و شخص رئیس جمهور اردوغان نشانه رود. اما واقعیت این است که انجام یک کودتای نافرجام از یک سو و برآورد هزینه – فایده آن از سوی دیگر، احتمال ساختگی بودن آن را زیر سوال می‌برد. البته هنوز برای قضاوت نهایی بسیار زود است و باید منتظر گذر زمان شد تا اسناد و حقایق بیشتری از این ماجرا و رخ‌داد عظیم، آشکار شود. در این جستار، بدون پیش فرض و قضاوت، به خود کودتا و چرایی نافرجام آن نگاه می‌کنیم.

منتشر شده در: خبرگزاری مهر، 3 تیر 1395 - شناسه خبر: 3689750

بازنشر در: 55 آنلاین  و  بی باک
-----------------------------------------------------

مقدمه

قرار است پنجشنبه ۲۳ ژوئن 2016 (۳ تیر 1395) بریتانیایی‌ها پای صندوق های رأی بروند و تصمیم بگیرند کشورشان در اتحادیه اروپا بماند یا نه. مردم بریتانیا بر سر دوراهی مهمی قرار گرفته اند که تصمیم شان تأثیر عمیقی بر سال های پیش روی شان خواهد داشت. مخالفان و موافقان، این روزها سخت در تلاش هستند تا طرفداران خود را پای صندوق های رأی بکشانند. نظرسنجی های انجام شده، نشانگر آن است که رقابت شانه به شانه‌ای در افکار عمومی بریتانیا در جریان است و بعد از ماه ها بحث و گفت و گوی ملّی هنوز اجماعی بر سر تعیین آینده، به دست نیامده است.

به‌نظر می‌رسد از پایان جنگ جهانی دوم تاکنون یعنی بیش از 70 سال، هیچ موضوعی به اهمیت بحث خروج بریتانیا از اتحادیه اروپایی و آثاری که به‌جای خواهد گذارد، مطرح نبوده است. موقعیت و سابقه تاریخی این کشور بر اهمیت این بحث می‌افزاید. خروج بریتانیا جدای از تبعات اقتصادی تجاری، می‌تواند یک شوک سیاسی و روانی در تحولات اروپایی به‌وجود آورد. همان‌طور که ورود بریتانیا با سروصدای زیادی در طی یک دهه (نهایتاً در 1973) صورت گرفت، خروج این کشور نیز طی 4 سال اخیر با سروصدای زیادی همراه است. این موضوع به یکی از دل‌نگرانی‌های محافل بریتانیا و اروپایی مبدل شده است. آمریکا و کانادا نیز نسبت به تبعات منفی این خروج به‌دفعات هشدار داده‌اند.

بریتانیا با توجه به پیشینه سیاسی تاریخی خود به‌ هیچ‌وجه علاقه‌مند نیست تصمیم‌گیری در مورد برخی سیاست‌های کلان خود مثلاً در حوزه پولی، دفاعی، امنیت، سیاست خارجی، امور اجتماعی و کنترل‌های مرزی را به یک سازمان فراملّی و اروپایی واگذار کند. تاکنون نیز لندن از پیوستن به حوزه‌های یورو (پول واحد اروپایی)، پیمان شنگن، منشور اجتماعی اروپایی خودداری کرده و آن را نپذیرفته است. چندی پیش، دیوید کامرون چنین گفت: وقت آن رسیده که مردم بریتانیا نظرشان را بگویند. وقت آن رسیده که تکلیف ماجرای اروپا را در سیاست بریتانیا روشن کنیم. در این جستار، به بررسی وضعیت پسا جدایی بریتانیا از اتحادیه اروپا در قالب سه محور: اقتصاد، مهاجرت و سیاست پرداخته می شود و موضوعات مهمی چون روابط فرا آتلانتیکی و آینده اتحادیه اروپا بدون بریتانیا مورد بررسی و کنکاش قرار می گیرد.

منتشر شده در: ماهنامه سیمرغ، شماره 5 و 6، اردیبهشت و خرداد 1395

-----------------------------------------------------

1. مقدمه

رفتار و عمل پیامبر اعظم(ص) که از آن به سیره نبوی یاد می شود در هر بعدی از ابعاد زندگی بشر (چه در سطح فردی و چه در سطح اجتماعی) برای مسلمانان و حتی تمامی ابنای بشر می تواند الگویی باشد که قید زمان و مکان خاص به خود نمی گیرد؛ به ویژه آنکه با وجود محدودیت ها و تحریم های تحمیل شده بر پیامبر(ص) که مشکلات و فشارهای طاقت فرسایی را از همان ابتدا بر ایشان و جامعه مسلمان، روا ساخت، آن حضرت موفق گردید در مدت کوتاهی اسلام را به بیرون از جغرافیای جزیره العرب، بگستراند و پایه ریزی تمدنی جدید و مانا که تأکید آن بر انسان آزاد و سعادت بشری بود و نه بر قوم و نژاد را نماید و تمدن های بزرگِ هم عصر خویش را بلرزاند و به چالش کشاند.

از دیگر سو دیپلماسی از روش های قدیمی حل و فصل اختلافات بین انسان ها به شمار آمده و پدیده نوپایی نیست. اما آنچه امروز به عنوان دیپلماسی، شاهد آن هستیم با گذشته بسیار تفاوت دارد و فضای مدرنِ حاکم بر آن، دیر زمانی نیست که پدیدار گشته است؛ اما شروع دیپلماسی یا بهتر است بگویم شروع روابط میان حکومت ها و بعدتر دولت ها، قدمتی بسی طولانی دارد که این سنت توانسته امروزه و با گذر از هزار توی تاریخ، رنگِ نوین و خوانشِ قرن بیست و یکمی به خود بگیرد و همواره در طول تاریخ جامعه بشری، دست خوش تغییرات مداوم بوده است.

برای فهم دیپلماسی و روابط خارجی هر کشور، بایستی به ریشه ها و یا به زبان بهتر باید به اصول و بنیان های طرح ریزی سیاست خارجی آن شناخت پیدا کرده و اصولی که ریشه در منابعی نظیر ارزش ها، هنجارها، حافظه تاریخی و تاریخ، فرهنگ و البته در شماری از موارد ریشه در دین و مذهب رسمی کشور دارد، نشأت می گیرد را مورد شناسایی و فهم قرار داد. جمهوری اسلامی ایران نیز از این قاعده مستشنا نمی باشد. یکی از منابع سیاست خارجی ایران، آموزه های دین مبین اسلام است؛ چنانکه در اصل سوم قانون اساسی بند شانزدهم، به صراحت به آن اشاره شده و معیار تنظیم سیاست خارجی را اسلام معرفی می نماید.

حال با توجه به آنچه بیان شد که از یک سو هر کشور نیاز به ساخت سیاست خارجی خود بر اساس منابعی دارد که در ایران، اسلام یکی از منابع اصلی به شمار می رود و از دیگر سو، سیره نبوی به عنوان سنت، یکی از منابع دریافت و کشف معیار و قوانین اسلامی است؛ شناخت رفتار سیاسی پیامبر در خارج از مرزهای اسلام و راهبردهای سیاست خارجی ایشان قطعاً یکی از منابع فهم و پی ریزی صحیح اصول و یا تحلیل سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران خواهد بود. حال آنکه نبایستی از یاد بریم که گذشته، چراغ راه آینده است.

منتشر شده در: پایگاه خبری تحلیلی خبرآنلاین، 1394/11/14

بازنشر در: پایگاه همکاری های بین المللی خبری شیعه (شفقنا)، 1394/11/15 و پایگاه خبری تحلیلی مثلث آنلاین، 1394/11/18

-----------------------------------------------------

1. مقدمه

تنش و چالش به وجود آمده در روابط دیپلماتیک دو کشور جمهوری اسلامی ایران و پادشاهی عربستان سعودی طی هفته گذشته، به عنوان دو کشور قدرتمند و صاحب نفوذ اسلامی در منطقه خاورمیانه، تیتر و جریان اصلی اخبار و تحلیل­های سیاسی قرار گرفت و نه تنها در منطقه، بلکه در سایر نقاط دنیا نیز شاهد واکنش­های رسانه­ای و دیپلماتیک به این قطع روابط و حواشی آن بودیم. اعدام روحانی شیعه در عربستان اعتراض مجامع شیعی و بین­المللی را برانگیخت که در ایران با هیجان توأم گشته و به یک واکنش احساسی انجامید که ماحصل آن حمله به اماکن دیپلماتیک عربستان در ایران بود؛ اماکنی که در عرف بین­الملل و براساس کنوانسیون وین به عنوان خاک عربستان، به حساب می­آید. در این جستار، به روابط متشنج بین ایران و عربستان در چارچوب سیاست بین­الملل و با تأکید بر امنیت و نقش بازیگران پرداخته شود. و در پی پاسخ به چرایی تمایل عربستان به تشدید بحران در منطقه هستیم.

منتشر شده در: پایگاه خبری تحلیلی فــرارو، کد خبر: 25498، تاریخ: 1394/10/01

بازنشر در: پایگاه خبری تحلیلی هدانـا، کد خبر: 328749، تاریخ: 1394/10/01

-----------------------------------------------------

مقدمه

طی روزهای گذشته مرکز دین و ژئوپولتیک (وابسته به تونی بلر، نخست وزیر سابق بریتانیا) گزارشی را منشتر کرده است که در آن به آرایش گروه­ های معارض و مخالف بشار اسد پرداخته است. محورهای اصلی این گزارش به شرح ذیل است:

1.       60% از این گروه ها، افراطی هستند

2.       25% از این گروه ها، هرچند که معتدل به شمار می آیند اما با رهبری گروه های افراطی مشکلی ندارند

3.       تقسیم گروه های مخالف حکومت اسد، به میانه رو و تندرو، محکوم به شکست است

4.       حتی با از بین رفتن داعش، مشکل افراط گرایی حل نمی شود

5.       80% این گروه ها، قائل به رفتن بشار اسد می باشند

6.       مبارزه با این گروه ها از طریق ایدئولوژی و کار فرهنگی باید صورت پذیرد

و در مقابل دو راه کار عمده پیشنهاد می دهد:

·         برکناری بشار اسد از قدرت

·         تقابل ایدئولوژیک و فرهنگی با گروه هایی که مسلحانه می جنگند

منتشر شده در: آوای بیدار، شماره دوم، بهمن 1393 - انجمن علمی علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی، قم

-----------------------------------------------------

پرونده هسته ­ای ایران و مباحث پیرامون آن به یکی از موضوعات راهبردی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران تبدیل شده که خود به امری چالش برانگیز میان ایران و غرب منجر شده و تمامیت روابط خارجی ایران را تحت تأثیر خویش قرار داده است. پرونده­ای که ماهیت حقوقی و فنی آن، ماهیتی سیاسی و امنیتی در بُعدی بین­المللی پیدا کرده است. از طرف دیگر اتحادیه اروپا که به تنهایی در برگیرنده سه عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد می­باشد، به عنوان بازیگری با تأثیرگذاری بیشتر نسبت به گذشته­ی خود در عرصه بین­الملل ظاهر شده است.

انتخابات آزاد همواره نشانه­ ای است از حضور دموکراسی و ارزش­ های آن در جوامع انسانی؛ از منظر دیگر نتایج این­گونه انتخابات، پیام ­های رسا و مطالبات شهروندان و ملت یک کشور و واحد سیاسی را به شفافی بیان می­ کند و سیگنال ­های قوی از خواست ملت برای دولت خویش، به شمار می­آید. نتایجی که خواهان حفظ وضع موجود است و یا در نقطه مقابل، در پی تغییر وضع موجود و در پی رسیدن به وضع مطلوب می­ باشند. آن­چه که به روشنی از پیام رأی دهندگان آمریکایی می­ توان دریافت، عدم اقبال سیاست­ های رئیس جمهور اوباما در سطوح مختلف داخلی و خارجی است، که خود می­ تواند زمینه­ ساز بروز و رخ نشان دادن، حوادث بعدی و تغییر در سیاست­ های آینده باشد.

اما پرسش اساسی اینجاست که حرکت سیاست خارجی آمریکا در کدام جهت بوده است و با عنایت به پیامدهای نتیجه انتخابات میان دوره­ای مجلس سنا در آبان­ ماه (نوامبر) به کدام سو حرکت خواهد کرد؟

منتشر شده در: ماهنامه آوای بیدار، شماره اول، مهر 1393 - انجمن علمی علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی، قم

-----------------------------------------------------

در این جُستار سعی بر آن شده است تا از منظر سیاست جغرافیایی[1]، داعش به صورت مختصر مورد بررسی قرارگیرد و بنا به محدودیت سطور، بسیاری از موارد، ناگفته باقی خواهند ماند. پرسش اساسی این است که دولت اسلامی یا همان داعش سابق، چه تأثیر ژئوپولیتیکی بر کشورهای منطقه­ی خاورمیانه و پیرامون خود گذاشته است؟