سیّدمجتبی جلال‌زاده

منتشر شده در خبرگزار دولتی روسیه (اسپوتنیک)

بازنشر: فردا | رستا | خواندنی‌ها | نیوزین 

انتخاب سید ابراهیم رئیسی به عنوان رئیس جمهور جدید در جمهوری اسلامی ایران خود به عنوان یک پالس برای غرب و مذاکرات برجامی تلقی می‌شود.

آخرین دور مذاکرات برجامی در وین 20 ژوئن انجام شد؛ پس از آن، ایران اعلام کرد که تا روی کار آمدن ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور جدید این کشور، به مذاکرات بازنمی‌گردد. موضع ایران در مورد بازگشت به مذاکرات برجامی چیست؟ این موضوع چه زمانی ممکن است اتفاق بیافتد؟

اسپوتنیک در این راستا با مجتبی جلال زاده، کارشناس مسائل بین الملل، سیاست آمریکا و سیاست خارجی ایران به گفتگو نشسته است که مشروح آن در ذیل تقدیمتان می‌گردد.

واقعیت امر اینست که انتخاب سید ابراهیم رئیسی به عنوان رئیس جمهور جدید در جمهوری اسلامی ایران خود به عنوان یک پالس برای غرب و مذاکرات برجامی تلقی می‌شود، در واقع نوع نگاه، شیوه مذاکره و چشم انداز دولت جدید با دولت آقای روحانی کاملا متفاوت است. شناخت تفاوت نیز از چینش افراد و انتخاب وزیر امور خارجه امکان پذیر است. آنچه که واقعیت دارد و در عرصه سیاسی بین المللی رخ داده، اینست که ایالات متحده به صورت یکجانبه از برجام خارج شده و به عبارت صحیح‌تر برجام را کنار گذاشته است. ایران چه در زمان توافق و اجرای برجام و حتی در زمان خروج آمریکا از این توافق، به تعهدات هسته‌ای خود در چارچوب برجام همواره پایبند بوده است. اما زمانی که اروپایی‌ها نیز پای خود را از برجام کنار کشیدند و نه در عرصه گفتار و شعار که در عرصه عمل با آمریکایی‌ها همگام شدند، با یکسری اقداماتی که مجلس و قوه مجریه اتخاذ نمودند در پنج گام تعهدات برجامی جمهوری اسلامی ایران کاهش پیدا کرد.

در آخرین گزارشی که از آژانس بین المللی انرژی اتمی منتشر شده، جدای از این مطلب که صنعت هسته‌ای جمهوری اسلامی را از حالت صلح آمیز خارج نمی‌داند، گزارش‌هایی مبنی بر عدول ایران از تعهدات برجامی خود در چارچوب گام‌های پنج گانه دارد. اما ایران همچنان به روح برجام پایبند هست. واقعیت اینست که منافع ایران طی این مدت منجمله انتفاع اقتصادی که بیشترین انتظار سیاستمداران ایرانی بوده است را تامین نشده است.

اگر تاکنون مذاکرات اخیر برجامی در شش دوره در وین به ثمر نرسیده است، صرفا به علت زیاده خواهی‌های غرب و دخیل دانستن موضوعات فرابرجامی از سوی ایالات متحده است. در خصوص بازگشت ایران به مذاکرات برجامی باید گفت که در کوتاه مدت چشم انداز احیای برجام چندان روشن نیست؛ زیرا که تا شکل گیری دولت آقای رئیسی، اخذ رای اعتماد برای وزرا، انسجام و قوام کابینه و در نهایت در دستور کار قرار گرفتن پرونده هسته‌ای توسط تیم سیاست خارجه آقای رئیسی زمان‌بر است. از سوی دیگر اختلافات با توجه به شش دوره مذاکرات تعمیق بیشتری پیدا کرده است، اگرچه که آقای روحانی اعلام کردند که 80 درصد متن آماده شده و توافق بالایی صورت گرفته، اما برای رسیدن به توافق 100 درصدی شاید مسیر طولانی‌تری مورد نیاز باشد. در نتیجه در کوتاه مدت و طی ماه‌های اخیر نمی‌توان چندان چشم‌انداز روشنی را برای برجام در نظر گرفت.
پیش زمینه احیای برجام و بازگشت طرفین به تعهدات خودشان به نظر می‌رسد که در ابتدا تعدیل مواضع و خواسته‌ها و محدودسازی چارچوب گفت و گو از سوی غربی‌ها است.