سیّدمجتبی جلال‌زاده

[1] Associate professor at George Mason University

محور اول: چرخش سیاست خارجی در دولت اوباما از حضور در عرصه بین­الملل و ایفای نقش پررنگ بازیگری در مناقشات بین­المللی به سمت تمرکز بر مسائل داخلی بوده است. نویسنده معتقد است که اولویت سیاست خارجی آمریکا بایستی حفظ جایگاه بین­المللی این کشور و جلوگیری از ظهور قدرت­های جدید در صحنه جهانی باشد تا میزان نفوذ خود را در دنیا افزایش دهدکه با توجه به گفته­های اوباما طی سال های 2010 تا 2015، خلاف این خواسته را می­رساند. کاهش دخالت­های برون مرزی آمریکا در عرصه بین­المللی با همراهی اعضای حزب دموکرات در کنگره همراه شد و این موجب تأثیرگذاری بر دیگر ابعاد راهبردی ایالات متحده آمریکا گردید؛ به طوری که موجب عقب نشینی نیروهای آمریکا از افغانستان و عراق شد و حضور نظامی آمریکا در مناطق دیگر جنگی به شرط اضطرار و محدود، آن هم نه یک­جانبه بلکه چندجانبه و با کمک سایر هم­پیمانان آمریکا میسر می­گردد. علاوه بر این کاهش بودجه نظامی آمریکا هم از دیگر مسائلی است که موجب شده تا با پایان دادن به تعهدات پرهزینه خارجی، حضور آمریکا در جهان کم­رنگ شود.

محور دوم:  اوباما در سیاست خارجی خود، به جای تقابل با دادن امتیازاتی به دشمنان آمریکا (چین، روسیه و ایران)، سعی در مهار این کشورها دارد. اوباما امیدوار بود با کاهش تنش و تقلیل نیروی نظامی مستقیم خود در عرصه بین­المللی، به دنبال سیاست جذب بیشتر و نرمش پذیری دشمنان آمریکا باشد تا بدین وسیله جهان با امنیت بیشتری اداره شود.

شکست پروژه مهار

باراک  اوباما در این مسیر دستاوردی نداشت و اهدافش محقق نشد، بلکه  مشکلات  بیشتری فراهم آمد و سیاست عرضه امتیاز و سیاست مهار رقابتی علیه د شمنان ایالات  متحده (چین، روسیه و ایران) منجر به  از دست دادن تعدادی از هم­پیمانان سنتی در خاورمیانه،  آسیا و مرکز اروپای شرقی شد. آن سه کشور سیاست­های قاطعی را خلال دوره ریاست اوباما به مرحله اجرا درآوردند و این مرحله باعث شد تا هم­پیمانان آمریکا قانع شوند که ایالات متحده در سیر نزولی قرار گرفته است.

اوباما  در ریشه کنی تروریست نیز ادعای مبالغه آمیز ی داشت،  و این در حالی بود که القاعده در حال رشد بود و در مناطق مختلف خاورمیانه شاخه­های فرعی­اش را گسترش داد؛ اوباما بسیار بیشتر از «بوش» از هواپیمای بدون سرنشین  برای هد ف قراردادن  افراطی­ها استفاده می­کرد که این امر موجب شد تا سوالاتی جدی را پیرامون پایبندی آمریکا به حقوق بشر که مدعی دفاع از آن بود، مطرح سازد.

عقب نشینی در خاورمیانه

دکترین اوباما باعث افول نقش و تصویر آمریکا در منطقه خاورمیانه شد، به­طوری­که هم­پیمانان ایالات متحده درمنطقه، اعتماد خود را به آمریکا از دست دادند، و تعهدات حمایتی آن­را جدی نگرفتند. عدم  دخالت  در حفظ توازن قدرت در منطقه،  برخلاف پیش­بینی­های  اوباما  و تیم همراهش، توازن قدرت به نفع ایران پیشرفت، به نحوی که این کشور بر منطقه به سیطره و هیمنه کامل دست یافت.

ب) نقد

در زمینه نقد کتاب می­توان نادیده گرفتن واقعیت­های سیاسی و اقتصادی آمریکا را توسط نویسنده، اشاره کرد. دی­یک، به چالش­های امنیتی و اقتصادی به ارث گذاشه شده از دولت قبل برای اوباما اشاره نمی­کند. بودجه نظامی آمریکا که یک در صد از بودجه کل را تشکیل می­دهد به علاوه هفده تریلیون دلار بدهی خارجی است که طی سال­های گذشته و صرفاً به واسطه حضور نظامی پررنگ در عرضه بین­المللی تشکیل شده است. این بودجه نظامی صرفاً هدفمندتر شده است و اگرچه کاهش پیدا کرده است اما در زمینه سلاح­های بازدارنده جدید و تکنولوژی­های جدید نظیر ربات­ها و زیردریایی­های پیشرفته، هزینه می­شود و بخش کمتری به نیروی انسانی و تکنولوژی­های قدیمی تخصیص داده شده است.

در خصوص گسترش نفوذ از طریق حضور نظامی و یا حمایت از متحدان، انترناسیونالیست­ها معتقدند که بایستی به چندجانبه­گرایی روی آورد و فعالیت­هایی نظیر حکومت­داری بین­المللی، ملت­سازی و پروژه­های بشردوستانه را رد کرده و کسب قدرت خارجی از این طریق را بی­فایده می­دانند. در خصوص کنار آمدن با رقبای منطقه­ای و دادن امتیاز به آن­ها، بر خلاف گفته دی­یک، اهرم فشار حذف نشده است و صرفاً جای خود را به تحمیل هزینه بیشتر داده است. به این معنا که دیگر آمریکا مستقیماً درگیر نمی­شود، بلکه با بالا بردن هزینه تصمیم­گیری رقبا، آنان را مجاب به همراهی با خود می­کند.